Rola muzyki
Dzieci uwielbiają muzykę, ruch i taniec. Od najmłodszych miesięcy życia obserwujemy jak nasze maluchy wyśpiewują poszczególne sylaby, bawią się w rytm słyszanej muzyki, a nawet podskakują na pupie, lub uderzają nóżką próbując naśladować rytm. Widzimy jak nasze maluchy rozpoznają określoną muzykę, wręcz domagają się jej słuchania. Ilu z nas było zmuszonym zakupić drugą płytę z jakąś ulubioną muzyką naszego dziecka, gdyż pierwsza po prostu „ zdarła się”?
Muzyka jest nieodzownym elementem naszego życia. Piosenki mają natomiast tę wspaniałą cechę, że „wpadają w ucho”.
„Ze względu na tę właśnie cechę zapadania w pamięci piosenki są bardzo ważnym elementem nauczania języka obcego” (Phillips 1993: 9). To właśnie dlatego powstały zajęcia Musical Babies i English @ Musical Babies.
Dzieci poznają piosenki (słownictwo w nich zawarte) poprzez czynności, jakie do nich wykonują, czyli obrazujące określone słownictwo. Maluchy podrzucane przez opiekuna do góry słyszą „up”, opuszczane w dół słyszą „down”. Śpiewając o zwierzętach domowych mają możliwość ich trzymania, przytulania, gryzienia – poznane i powtarzane słowa stają się niewymazywalne z ich pamięci. Nawet jeżeli dziecko nie będzie miało przez długi okres czasu żadnego kontaktu z językiem angielskim słowa te „wypłyną na powierzchnię” w odpowiednich okolicznościach. Dziecko pomagając mamie w gotowaniu podczas mieszania ruchem kolistym nagle powie „roly-poly” (wyrażenie z jednej ze szlagierowych piosenek Musical Babies), lub na kolor zielony powie „green”- dla niewtajemniczonego otoczenia właściwie nie wiadomo skąd je zna! „Jeżeli piosenki i rymowanki są dobrze przećwiczone są bardzo rzadko zapomniane. Są one w szczególności przydatne do nauki wymowy i słownictwa” (Julian Dakin; Gooder 2005:22). Co więcej, „muzyka i rytm w połączeniu z naśladowaniem, używaniem gestów i ruchu mogą być uznane za najbardziej efektywną metodę nauki języka obcego” (Gooder 2005: 22).
Muzyka i rytm pomagają dzieciom w wykształceniu poczucia rytmu, który jest niezwykle ważny w nauce wymowy, czy intonacji. Wyczulenie słuchowe sprzyja rozumieniu obcych języków. Już Darwin wysuwał tezę, że wszystkie języki wyłaniają się z muzycznego charakteru komunikacji u zarania tworzenia się języków. Zdaniem współczesnych naukowców (Karren Ellis, Steven Brown et al) wszystkie niemowlęta rodzą się ze słuchem absolutnym, gdyż tylko on pozwala na zrozumienie mowy języka ich otaczającego. Wraz z postępowaniem nauki pierwszego języka słuch staje się już coraz mniej wyczulony.
W zakresie badań nad tym zagadnieniem znajdują się głównie języki tonalne, np. chiński (mandaryński). Podstawową cechą tego języka jest to, że słowa (często jedno-sylabowe) zmieniają znaczenie w zależności od tonu jaki reprezentują: wznoszący, opadający, równy, lub opadająco-wznoszący. Na przykład słowo „ma” może znaczyć matka (má), koń (mā), podobny (mă), lub coś złego (mà)*. Dziecko musi być bardzo dobrze wyczulone słuchowo aby wychwycić różnicę w znaczeniu danego słowa.
Brzmienie języków tonalnych można porównać do muzyki i stąd wiele hipotez bierze pod uwagę zdolności muzyczne ludności posługującej się tymi językami. Ilość chińskich i japońskich laureatów w międzynarodowych konkursach muzycznych zdaje się tę tezę potwierdzać ( licząc oczywiście proporcjonalność względem ludności, nie tylko ilość). Przyjmuje się także, że talent muzyczny kształtuje się do dziewiątego roku życia, kiedy ucho jest jeszcze bardzo wyczulone. Z biegiem czasu stopniowo traci swoją niebywałą cechę i wówczas zdolności muzyczne jak i językowe słabną.
Umuzykalnienie dzieci jest podstawą do późniejszej nauki, gdyż wpływa korzystnie na lateralizację półkul mózgowych. Dzieci, które mają styczność z muzyką, piosenkami i rymowankami radzą sobie lepiej w nauce języków, lecz także matematyki, czy czytania. Zabawy polegające na poznawaniu zasad rytmu sprzyjają rozwojowi połączeń nerwowych odpowiedzialnych za
zdolności kojarzeniowe i analityczne. Kontakt z muzyką jest bardzo ważny, gdyż stymuluje partie mózgu odpowiedzialne za mowę, równowagę, orientację przestrzenną, oraz pamięć. Te cechy z kolei znacznie ułatwiają naukę języka. Do tego celu oprócz piosenek i rymowanek wykorzystujemy także muzykę klasyczną, etniczną, oraz ludową. Podczas zajęć Musical Babies dzieci
doświadczają jeszcze jednej bardzo ważnej wzajemności określanej mianem PMA (Permanent Memory Aqcuisition), inaczej poznają słowa w sposób trwały. Dzieje się to wówczas kiedy słowa wraz z ich brzmieniem i ich znaczeniem połączone są nierozerwalnie z ruchem, i muzyką w dynamiczny sposób. Dzieci nieświadomie poznają nowe słowa poprzez wykonywane ruchy, lub poprzez ruchy, których są uczestnikami (np. kiedy są łaskotane przez opiekuna słysząc przy tym słowo „tickle”).
Ostatnią, często niedocenianą rolą muzyki w nauczaniu języków obcych jest to, że muzyka zawsze łagodzi napięcie, czy bojaźń odczuwaną przez dziecko w nowej, nieznanej sytuacji, a przy tym ma wielce korzystny wpływ na ogólny rozwój dziecka.
* W transkrypcji fonetycznej posłużyłam się językiem „pinyin” czyli transkrypcją łacińską języka chińskiego używaną np. w początkowych latach nauki szkolnej.
Anna Rattenbury Warszawa 2008 rok.